•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
``ရခုိင္လူမ်ဳိးကုိ ခ်စ္ေတဆုိေက၊
ရခုိင္ကုိေစာ္ကားလုိ႔မခ်ိေယာင္...
နာေရဆုိေက ေဒေဆာင္းပါးကုိ
ဖတ္ျဖစ္ေယာင္ဖတ္ပီးကတ္ပါ။
စိတ္ရွည္ရွည္ထားပ်ာ
ဆုံးေယာင္ဖတ္ပီးကတ္ပါ။
မအားလပ္ေတၾကားထဲက
အခ်ိနိကုန္ခံ၊အပင္ပန္းခံျပီးရီးထားစြာျဖစ္ေတအတြက္အကြ်န္႔
ေစတနာကုိအသိမွတ္ျပဳေက ဖတ္ၾကည့္ပါ။ဖတ္ၾကည့္လုိ႔
သေဖာက်ခေက ဘူးသီးတိ
သိေယာင္ ရွယ္ပီးကတ္ပါ''
ဤေဆာင္းပါးသည္
ရခုိင္သမုိင္းကုိနကန္းတစ္လုံးမ်ွ မသိဘဲ၊ရခုိင္ျပည္ကုိေျခတစ္ဖဝါးမွ မခ်ဖူးဘဲမရမာစိတ္ကူးယဥ္စာေရးဆရာမ်ား၏ ကုိယ့္ဘက္ကုိယက္၊
ကုိယ္လုိခ်င္ရာဆြဲေရးသားထားေသာအေပါစားလမ္းေဘးဝတၳဳ
စာအုပ္မ်ားကုိဖတ္ရင္း
ေလဖမ္းဒန္းစီး၊အသံဖမ္းတရားနာ
ကာ ရခုိင္တစ္မ်ဳိးသားလုံးကုိ
သမုိင္းနဲ႕ခ်ီျပီးေစာ္ကားေနေသာ
ျမန္မာ(ဗမာ)မ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္တန္ျပန္ေခ်ပေရးသား
လုိက္သည္။ထုိသုိ႔ေရးသား
ရာတြင္ တစ္ဘက္လူမ်ဳိးတစ္စုအား
ုအနည္းငယ္ ထိခုိက္ေကာင္း
ထိခုိက္လိမ့္မည္။သုိ႔ေသာ္တစ္မ်ဳိးသားလုံးကုိထိခုိက္ေစာ္ကားေရးထားသည့္အတြက္မေျပာရင္ မရေတာ့သည္မုိ႔ အားနာနာျဖင့္ပင္
တန္ျပန္ေခ်ပေရးသားျခင္းျဖစ္
သည္။ကုိယ့္ဝမ္းနာကုိယ္သာသိဆုိသလုိတုိက္ဆုိင္မႈရွိလ်င္နားလည္ေပးပါလုိ႔ေျပာရုံမွလြဲတျခားေျပာ
စရာ မရွိေတာ့ပါ။
ရခုိင္သမုိင္းသည္ သင္တုိ႔လူတစ္စုေျပာသကဲ႔သုိ႔
ဒ႑ာရီလည္းမဟုတ္သလုိ
အတုလည္းမဟုတ္ပါ။
တိက်ခုိင္မာေသာခုႏွစ္သၾကၠဇ္၊
တိက်ခုိင္မာေသာမင္းဆက္အမည္
တုိ႔ကုိ ရခုိင္သမုိင္းအေစာင္ေစာင္
က်မ္းဂန္အေစာင္ေစာင္တုိ႔တြင္
ေလ့လာႏုိင္သည္။ထုိက်မ္းကန္မ်ားအေပၚ ေက်ာက္စာ၊ေပစာ၊
ေခါင္းေလာင္းစာ၊ဒဂၤါးစာ၊
ေၾကးနီျပားစာ၊ေျမျပင္ေပၚရွိေရွး
ဗိသုကာလက္ရာမ်ား၊
တူးေဖာ္ျပီးသား ျမဳိ႕ေဟာင္းမ်ားမွ
အတည္ျပဳခ်က္ ေပးထားသည္။
ထုိကဲ႕သုိ႔ ခုိင္မာေသာ သက္ေသအေထာက္အထားေတြရွိပါလ်က္ ဒ႑ာရီဟု ေျပာဆုိေစာ္ကားလုိက္ျခင္းမွာ
ရခုိင္တစ္မ်ဳိးသားလုံးအေပၚ သမုိင္းနဲ႕ခ်ီျပီးေစာ္ကားလုိက္ျခင္း
သာျဖစ္သည္။
လူမ်ဳိးတုိင္းတြင္ သမုိင္းတင္ေခတ္(သမုိင္း)ႏွင့္ သမုိင္းမတင္မီေခတ္(ရာဇဝင္)
ဟူ၍ရွိသည္။ဤေနရာတြင္ ရာဇဝင္နဲ႕သမုိင္း ျခားနားခ်က္ကုိ
အနည္းငယ္ေျပာခ်င္သည္။
ရာဇဝင္ဟူသည္မွာ သမုိင္းကဲ႕သုိ႔
ခုႏွစ္သကၠရာဇ္သက္ေသ
အေထာက္အထား ခုိင္မာမႈ
သိပ္မရွိေသာေခတ္ကုိ ဆုိလုိျပီး
သမုိင္းဆုိသည္မွာ ခုႏွစ္သကၠရာဇ္
သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား
ခုိင္မာပီျပင္မႈရွိသည္။
ရခုိင္သမုိင္းမတင္မီေခတ္မ်ားမွာ
ဝါသုေဒဝညီေနာင္တက်ိပ္တုိ႔
တည္ေထာင္ေသာ ဒြါရာဝတီေခတ္
ပထမေဝသာလီေခတ္
(BC ၅၃၁၆ - BC ၃၃၂၅ ထိ)
သမုိင္းတင္ေခတ္မ်ားမွာ
ပထမဓညဝတီေခတ္
(BC ၃၃၂၅ -BC ၁၅၀၇ ထိ)
ဒုတိယဓညဝတီေခတ္
(BC ၁၅၀၇ - BC ၅၈၀ ထိ)
တတိယဓညဝတီေခတ္
(BC ၅၈၀ - AD ၃၂၇ ထိ)
ေဝသလီေက်ာက္လီွကားေခတ္
(AD ၃၂၇ -AD ၈၁၈ ထိ)
ေလးျမဳိ႕ေခတ္
(AD ၈၁၈ - AD ၁၄၃၀ ထိ)
ေျမာက္ဦးေခတ္
(AD ၁၄၃၀ - AD ၁၇၈၄ ထိ)
ဟူ၍ျဖစ္သည္။
Kaung Khant ဆုိေသာ သူေစာ္ကားထားသည္မွာ
တတိယဓညဝတီေခတ္နဲ႕ ေလးျမဳိ႕ေခတ္မွလြဲ၍ က်န္ေခတ္မ်ားမွာ ဒ႑ာရီဟု
သြားပုတ္ေလလြင့္ ေျပာဆုိ
ထားသည္။ဤစကားကုိေထာက္
ျခင္းျဖင့္ Kaung Khant သည္ ရခုိင္သမုိင္းအေပၚမူၾကဳိအရြယ္ ရခုိင္ကေလးငယ္တစ္ေယာက္ေလာက္ေတာင္ မသိသည္မွာ
ထင္ရွားေနသည္။အေၾကာင္းမွာ
အၾကီးက်ယ္ဆုံးနဲ႕ အျမင့္မားဆုံး
ယဥ္ေက်းမႈထြန္းကားမႈဆီသုိ႔
ေရာက္ရွိခဲ႕သည့္ ရခုိင္ႏုိင္ငံေတာ္၏
ေနာက္ဆုံးေခတ္ကုိ ခ်န္လွပ္ထားခဲ႕ျခင္းေၾကာင့္
ျဖစ္သည္။ေျမာက္ဦးေခတ္သည္ သမုိင္းဝါသနာရွင္၊သုေတသီ၊
သမုိင္းပညာရွင္ေတြကုိအသာ
ထား၍အတန္းပညာဘာမွမတတ္သည့္ဘဝသမားေတြကအစ တစ္ကမၻာလုံးသိသည္။
သမုိင္းပညာရွင္ကဲ႕သုိ႔ထင္မွတ္ကာ
ေသြးနားထင္ေရာက္ေနသည့္ Kaung Khant ဆုိသူမသိေလျခင္းမွာ ရွက္တတ္ရင္ မတ္တတ္ေတာင္
ေသလုိ႔ရသည္။ေျမာက္ဦးေခတ္
သည္ပူပူေႏြးေႏြးသာရွိေသးျပီး
ေမာင္ဝုိင္းလက္ခ်က္ေၾကာင့္
အသတ္ခံလုိက္ရသည့္ ရခုိင္အေလာင္းေတြကုိေဖာ္ၾကည့္
လ်ွင္ ေသြးစက္ေတြေတာင္ မခမ္းေလာက္ေသးပါ။မီးတုိက္ခံ
လုိက္ရသည့္ ရခုိင္နန္းေတာ္လည္း
မီးခုိးေတာင္ မတိတ္ေသးပါ။
အရည္ေဖ်ာ္ခံလုိက္ရသည့္ နန္းေတာ္ေခါင္မုိးေၾကးျပား
ေတြကေတာ့
မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းအျဖစ္
အသံလည္းျမည္၊ ကမၻာ့တတိယ
အၾကီးဆုံးအျဖစ္ တိဗက္
ျမန္မာမ်ားအတြက္ လူရာဝင္ေပးခဲ႔ျပီ။
သည္အေၾကာင္းေတြထားလုိက္ပါ။ေဆာင္းပါးလုိရင္းကုိ ျပန္ဆက္ပါမည္။ရခုိင္သမုိင္းတင္ေခတ္ကုိ ခြဲျခမ္းစိပ္ျဖာၾကည့္လ်ွင္
သူ႔ေခတ္နဲ႕သူ တိက်ခုိင္မာသည့္
သမုိင္းေတြကုိရုပ္ဝတၳဳအေထာက္အထားအထားေတြက ခန္႔ညား
ထည္ဝါစြာျဖင့္သက္ေသရွိျပီးသား
ပါ။ရခုိင္သမုိင္းဟူသည္မွာ ဘာသက္ေသအေထာက္အထားမ်ွ မရွိဘဲ စိတ္ကူးယဥ္ အေပ်ာ္တမ္း
ေရထားသည့္ သမုိင္းမဟုတ္ပါ။
ႏုိင္ငံတကာသမုိင္းစံညႊန္းေတြနဲ႕
ကုိက္ညီသည့္ အထက္မွာေဖာ္ျပျပီးေသာ သမုိင္းအေထာက္အထားေတြ ျပည့္ျပည့္စုံစုံ ရွိထားသည့္
ကမၻာ့အသိအမွတ္ျပဳ
သမုိင္းျဖစ္သည္။
ဤကဲ႕သုိ႔သမုိင္းအေထာက္အထားေတြ ျပည့္စုံေနသည္ကုိ မနာလုိေသာလူမ်ဳိးစုတစ္စုက
ရခုိင့္ေရွးအေမြအႏွစ္ေတြအေပၚ ေခတ္အဆက္ဆက္ လုိက္လံဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ႔သည္။
ခုခ်ိန္ထိလည္းရထားလမ္းဗန္း
ျပကာျဖဳိတူးပစ္ခဲ႔ျပီးပါျပီ။
ဆက္လက္၍လည္း ျဖဳိပစ္ေနၾကအုံးမည္ဟု
ေမ်ွာ္လင့္ရသည္။က်ေနာ့္ အရင္ေဆာင္းပါးေတြမွာလည္း
ခဏခဏေရးဖူးသည္။သမုိင္းဆုိတာ သည္ရုပ္ဝတၴဳသက္ေသေတြရွိ
မွ စံမွီတာ၊အတည္ျဖစ္တာ။
တည္တံ႔တာ၊ခုိင္မာတာ စသည္ျဖင့္
ေရးခဲ႔ျပီးျဖစ္သည္။အကယ္၍
ဤအရာေတြသာ မရွိေတာ့လ်ွင္ ထုိလူမ်ဳိး၏ သမုိင္းဟူသည္မွာ
စိတ္ကူးယဥ္ဝတၴဳစာအုပ္ (သုိ႔)
ထုိ႔ထက္ အဆင့္နိမ့္ေသာ
စကၠၱဴစုပ္အဆင့္သုိ႔ သူ႔အလုိလုိ
ေရာက္သြားႏုိင္သည္။ယခုလုိ
သမုိင္းအေထာက္အထားေတြ
ျပည့္စုံေနခ်ိန္မွာေတာင္
ဟုိသူကေစာ္ကား၊
သည္လူကေစာ္ကားျဖစ္ေနလ်ွင္
အေထာက္အထားေတြ
အစေဖ်ာက္ခံလုိက္ရ၍ ပ်က္စီး
နည္းပါးသြားသည့္အခါဝယ္
ရခုိင္သမုိင္းအေပၚ
ေစာ္ကားမည့္သူေတြ၊
အပုတ္ခ်မည့္သူေတြ၊ေလွာင္ေျပာင္မည့္သူေတြ မည္ေရြ႕မည္မ်ွ ေပၚလာလိမ့္မည္မသိ။ထုိအခါမ်ားတြင္ ရခုိင္သမုိင္းကုိ စာအုပ္ကုိင္ျပီး
ရွင္း၍ရေတာ့မည္မဟုတ္ဘဲ
လက္နက္တစ္ခုခုေဆာင္ျပီး
ရွင္းမွရလိမ့္မည္။အေၾကာင္းမူကား
အေထာက္အထားေတြက
အစေဖ်ာက္ခံလုိက္ရျပီကုိး။
အေထာက္အထားေတြ မျပႏုိင္ေတာ့သည့္သမုိင္းတစ္ခု
အေပၚ မည္သည့္လူမ်ဳိး၊မည္သည့္ မ်ဳိးဆက္သစ္ကမွ လက္ခံၾကေတာ့မည္မဟုတ္ေပ။
သုိ႔အတြက္ရုပ္ဝတၳဳသမုိင္း
အေထာက္အထားသည္ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး၏ သမုိင္းအတြက္ အသက္ေသြးျဖစ္သည္။သည္အရာေတြေပ်ာက္ကြယ္သြားလွ်င္ ထုိလူမ်ဳိး၏သမုိင္းလည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားမည္မွာ ေသခ်ာေနသည္။
ရခုိင္သမုိင္းတင္ေခတ္မ်ားထဲ၌
ပထမဓညဝတီ၊ဒုတိယဓညဝတီ
ေလးျမဳိ႕ေခတ္မွ လြဲ၍ က်န္ ျမဳိ႕ေဟာင္းမ်ား
(တတိယဓညဝတီ၊ေဝသာလီ
ေက်ာက္ေလွကား၊ေျမာက္ဦး
ကေတာ့တူးစရာမလုိ။ေပၚေနသည္)
မွာတူးေဖာ္ျပီးသားျဖစ္သည္။
ပထဓညဝတီမွာ ယခုခ်င္းျပည္နယ္ပန္းေတာင္
(ယခင္ေခတ္ဦးဓညဝတီတုိင္းျပည္)
တြင္ ရွိသည္။ဒုတိယဓညဝတီမွာ
လည္းယခုခ်င္းျပည္နယ္
နီလာပန္းေတာင္(ယခင္ ေခတ္ဦးဓညဝတီျပည္)တြင္ရွိသည္။
သုေတသနလုပ္ရန္၊ တူးေဖာ္ရန္သာက်န္ေတာ့သည္။
ပါဠိဘာသာစကားပါ
ဓညဝတီေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား
**************************
တတိယဓညဝတီေခတ္မွ
ရခုိင္ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ပါဠိဘာသာစကားျဖင့္ေရးထုိးခဲ႔ျပီး
ေဝသာလီေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား
တြင္ ပါဠိ၊ပါဠိ + သကၠတ၊
ရခုိင္ဘာသာမ်ားျဖင့္ ေရးထုိးခဲ႕
ၾကသည္။ရခုိင္ဘုရင္
အာနႏၵစျႏၵားေက်ာက္စာ(
AD-၇၂၉)တြင္သကၠတဘာသာျဖင့္ေရးထုိးထားသည္။ဤသည္ကုိ
သေကာင့္သားကရခုိင္ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ပါဠိ၊သကၠတဘာသာ
မ်ားျဖင့္ေရးထုိးထားသည့္အတြက္
ရခုိင္ေက်ာက္စာမဟုတ္။သက္
နဲ႕ ဘဂၤလီေက်ာက္စာသာ
ျဖစ္သည္ဟု ေစာ္ကားထားသည္။
ဤသည္ကုိ ရွင္းပါမည္။
ေခတ္ဦးရခုိင္မ်ားသည္ မာဂဓတုိင္းျပည္တြင္ေနထုိင္ခဲ႔ၾကျပီးထုိမွတဆင့္ယခုရခုိင္ကမ္းရုိးတန္းေဒသသုိ႔အေျခခ်ခဲ႔ၾကသည္။
ေခတ္ဦးရခုိင္မ်ား(မာဂဓ)သည္
ပါဠိဘာသာစကား(မာဂဓဘာသာ
စကား)ကုိေျပာဆုိခဲ႕ၾကသည္ဟု
သမုိင္းပညာရွင္ ဆရာၾကီးဦးေရႊဇံ
ေရးသားေသာ ရခုိင္သမုိင္း
အလင္းျပက်မ္းတြင္ေဖာ္ျပထား
သည္။ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္
သည္အသားဝါမာဂဓလူမ်ဳိးျဖစ္
သည္။ထုိ႔ေၾကာင့္မာဂဓလူမ်ဳိး ျဖစ္သည့္ရခုိင္လူမ်ဳိးမ်ားအေပၚသာကီဝင္လူမ်ဳိးဟုေခၚဆုိၾကျခင္းျဖစ္
သည္။ရခုိင္တုိ႕ယေန႔တုိင္ေျပာဆုိေနေသာဘာသာစကားမ်ားသည္ ပါဠိဘာသာစကားမ်ားမွ ဒါရုိက္ဆင္းသက္ေျပာင္းလဲ
လာေသာစကားမ်ားျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဓညဝတီေခတ္ ရခုိင္
ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ပါဠိဘာသာ
စကား(မာဂဓ)ျဖင့္ေရးထုိးခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္။ဘာသာစကားဟူသည္ ေျပာင္းလဲတတ္ေသာ သေဘာရွိသည္။ျမန္မာစကား
တြင္လည္း ပုဂံေခတ္မွ ျမန္မာစကားနဲ႕သည္ကေန႔ေခတ္ ျမန္မာစကားမတူေတာ့သလုိ
ဓညဝတီေခတ္မွရခုိင္ဘာသာစကားနဲ႕ သည္ကေန႔ေခတ္
ရခုိင္ဘာသာစကားမတူႏုိင္ပါ။
ထုိနည္းတူသုဝဏၰဘူမိသထုံေခတ္မွ မြန္ဘာသာစကားနဲ႕ ယေန႕
ေခတ္မြန္ဘာသာစကားမတူေတာ့ပါ။ဤသည္မွာ မည္သူမ်ွ တားဆီးပိတ္ပင္ထား၍ မရေသာ
ဘာသာစကား၏ေျပာင္းလဲတတ္သည့္ သေဘာသဘာဝ၊တစ္နည္း သခၤါရသေဘာတရားမ်ားပင္
ျဖစ္သည္။ေခတ္ဦးရခုိင္မ်ားသည္
ပါဠိဘာသာစကား ေျပာခဲ႕သည္ကုိ
ယေန႔လက္ရွိထိေျပာဆုိေနေသးေသာ ပါဠိဘာသာစကား အေငြ႔အသက္မ်ားက သက္ေသ
ခံေနသည္။ဥပမာအာဂႏၶဳ
(ဧည့္သည္)၊ဝီစိကစၦာ(အျငင္းအခုန္)ဂႏၶဳဂႏၶာက်(ေစ်းဦးေပါက္)
ဝါသည္မုသာဝါဒမွလာသည္(ညာသည္)အစရွိသသည္ျဖင့္။ဓညဝတီေခတ္ဦးရခုိင္မ်ားသည္ ပါဠိဘာသာစကား(မာဂဓဘာသာစကား)ေျပာခဲ႕သည္ကုိသမုိင္းပညာ
ရွင္အားလုံးလက္ခံထားျပီးျဖစ္သည္။ေနာက္ထပ္ထင္
ရွားသည္႕သာဓကတစ္ခုမွာ
အိႏၵိယျပည္သားမ်ားသည္
ရခုိင္မ်ားအေပၚ မာဂ္(Mah)
ဟု ယေန႔တုိင္ ေခၚေနဆဲျဖစ္သည္။
ဤသည္မွာ ေရွးရခုိင္မ်ား ပါဠိဘာသာစကား(မာဂဓစကား)
ေျပာဆုိခဲ႔ျခင္း၏ အေကာင္းဆုံး
သက္ေသတစ္ခုျဖစ္သည္။ဤ
ေလာက္ဆုိလ်ွင္ ဓညဝတီေခတ္
ရခုိင္က်ာက္စာမ်ားတြင္
ပါဠိဘာသာျဖင့္ ဘာ့ေၾကာင့္
ေရးထုိးခဲ႕သည္ကုိ သေဘာ
ေပါက္လိမ့္မည္ဟု ယူဆမိသည္။
ပါဠိဘာသာစကားသည္
Kaung Khant ေျပာသလုိ
ဘဂၤလီဘာသာစကားမဟုတ္ပါ။
ပါဠိဘာသာစကား(မာဂဓဘာသာစကား)မွာ မာဂဓလူမ်ဳိးတုိ႕၏
ဘာသာစကားသာျဖစ္သည္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္မွာ မာဂဓ
လူမ်ဳိးျဖစ္သျဖင့္တရားေဒသနာေတာ္မ်ားကုိလည္းမိခင္မာဂဓ(ပါဠိ)ဘာသာစကားျဖင့္ေဟာၾကားခဲ႕
ျခင္းျဖစ္သည္။သကၠတဘာသာစကားသည္သာဘဂၤလီစကားျဖစ္
သည္။မာဂဓ(ပါဠိ)ဘာသာစကားနဲ႕သကၠတဘာသာစကားကသပ္သပ္စီပါ။ေဝဖန္ေစာ္ကားသူသည္ရခုိင္ေတြအေပၚမုန္းတီးစိတ္ကုိသာ ေရွ႕တန္းတင္ျပီးပါဠိဘာသာ(မာဂဓ)စကားကုိသကၠတဘဂၤလီဘာသာစကားနဲ႕တူသည္ဟုေရာခ်လုိက္
သည္မွာ ဂဃနဏသိသူမ်ားအဖုိ႔ ေလွာင္စရာျဖစ္ေနသည္။သကၠတဘာသာစကား(ဘဂၤလီ)နဲ႕ ပါဠိဘာသာစကား(မာဂဓ)မတူ
သည္ကုိသူ႔ခမ်ာသိဟန္မေပၚ။ရခုိင္ေခတ္ဦးေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ပါဠိဘာသာစကားျဖင့္ေရးထုိးခဲ႕
သည္မွာအဆန္းတၾကယ္မဟုတ္
ပါ။အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္
ေခတ္ဦးရခုိင္မ်ားေျပာစကားမွာ
ပါဠိဘာသာစကားေျပာေသာ
ေၾကာင့္ျဖစ္ျပီးထုိမွတဆင့္ ယေန႔ေခတ္ရခုိင္ဘာသာစကားသုိ႔ တျဖည္းျဖည္းေျပာင္းလဲလာခဲ႕
သည္။
သကၠတဘာသာစကားပါ
အာနႏၵစျႏၵားေက်ာက္စာ
************************
ေဝသာလီေခတ္အာနႏၵ စျႏၵားေက်ာက္စာတြင္မင္းဆက္နာမည္မ်ားအားသကၠတဘာသာစကားျဖင့္ေရးထုိးထားသည္ကုိရွင္းပါမည္။ေဝသာလီေခတ္ ရခုိင္ဘုရင္မ်ားလက္ထက္တြင္
ဘဂၤလားေဒသအထိပုိင္စုိးခဲ႕သည္။ဘဂၤလားေဒသမွဘဂၤလီမ်ားသည္ ရခုိင္ဘုရင္မ်ားအေပၚအခြန္ဘ႑ာမ်ားႏွစ္စဥ္ဆက္သရသည္။ႏုိင္ငံေရးအရဘဂၤလားေဒသေနျပည္သူမ်ား၏လူထုေထာက္ခံမႈကုိရေအာင္၊ဘဂၤလားလူထုအေပၚ အသိအမွတ္ျပဳေၾကာင္း သေကၤတ
အျဖစ္သူတုိ႔၏မင္းဆက္အမည္မ်ား၊ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္မ်ားကုိ သကၠတ(ဘဂၤလီ)ေဝါဟာရမ်ားျဖင့္
မွည့္ေခၚေစရုံမကေက်ာက္စာ
အခ်ဳိ႕တြင္လည္းသကၠတ
ဘာသာျဖင့္ေရးထုိးခဲ႕သည္။
ေဝသာလီေခတ္ရခုိင္ဘုရင္မ်ား
သည္ အိႏၵိယဘုရင္မ်ား
ခ်ီးျမွင့္ေသာဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္မ်ားကုိပင္႐ရွိခဲ႔သည္။ဘဂၤလားေဒသ
အေပၚအုပ္စုိးေနရေသာအခ်ိန္
ျဖစ္သည္မုိ႔ႏုိင္ငံေရး၊အမ်ဳိးသားစီး
ပြားေရးအရေဝသာလီေခတ္ရခုိင္ေက်ာက္စာတစ္ခ်ဳိ႕တြင္သကၠတဘာသာစကားပါေနသည္မွာ
အဆန္းတၾကယ္မဟုတ္ပါ။
ေက်ာက္စာတြင္သကၠတဘာသာ
စကားပါတုိင္းသာအာနႏၵစျႏၵား
ေက်ာက္စာသည္သက္လူမ်ဳိး
ေက်ာက္စာ၊ဘဂၤလီေက်ာက္စာ ျဖစ္သည္ဟုမွတ္ယူစတမ္းဆုိလ်ွင္
ျမန္မာျပည္က ျပဴေက်ာက္စာ
မ်ားတြင္လည္းသကၠတဘာသာ
စကား၊နာဂရီ၊ပါဠိဘာသာစကား
မ်ားပါေနသည္မုိ႔ထုိေက်ာက္
စာမ်ားသည္ျပဴ(မရမာၾကီး)
ေက်ာက္စာမဟုတ္။သက္ေက်ာက္စာ၊ဘဂၤလီေက်ာက္စာ၊မာဂဓ
ေက်ာက္စာစသည္ျဖင့္ေျပာရ
လိမ့္မည္။ထုိ႔အျပင္သုံးထားေသာအကၡရာမ်ားမွာလည္း ျဗဟၼီအကၡရာမွခုိးယူထားေသာ
ဆင့္ပြားအကၡရာမ်ားျဖစ္ေနေသာ
ေၾကာင့္ထုိအကၡရာမ်ားမွာမာဂဓ(ျဗဟၼီ)အကၡရာမ်ားျဖစ္သည္ဟု ဆုိရမည္။ထုိျပဴမ်ားေနထုိင္ခဲ႕ေသာ ေဒသကုိလည္းသက္ေဒသ၊ဘဂၤလီေဒသ ဟုဆုိရလိမ့္မည္။ထုိ႔အျပင္ မြန္ေက်ာက္စာအမ်ားစုမွာ
မြန္ျပည္တြင္ မရွိဘဲ ပုဂံျပည္တြင္
ရွိေနသည္။သုိ႔ဆုိလ်ွင္ ပုဂံျပည္တြင္
မြန္ေက်ာက္စာမ်ားရွိေနသည့္
အတြက္ ပုဂံျပည္သည္ မြန္မ်ား၏
တုိင္းျပည္ဟုလည္း ဆုိရေခ်မည္။
ျမန္မာေက်ာက္စာအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္မြန္ဘာသာနဲ႔ေရးထုိးထား
သည္မုိ႔ထုိေက်ာက္စာမ်ားကုိမြန္ေက်ာက္စာဟုဆုိရေပမည္။သည္အဆုိကုိသင္တုိ႔လက္မခံႏုိင္မဟုတ္ပါလား။အမွန္တကယ္မူပုဂံျပည္
တြင္မြန္ေက်ာက္စာ၊သကၠတ
ေက်ာက္စာ၊ပါဠိဘာသာေက်ာက္စာေတြ႔ေသာ္လည္းမြန္ျပည္၊ဘဂၤလီျပည္၊မာဂဓျပည္ဟုလုံးဝေျပာ၍မရပါ။ပုဂံျပည္တြင္မည္သည့္
ေက်ာက္စာပင္ေတြ႔ေစကာမူ
ျမန္မာျပည္သာလွ်င္ျဖစ္ေပသည္။
ဤသုိ႔ဆုိလ်ွင္ရခုိင္ျပည္ ေဝသာလီေခတ္ကေရး
ထုိးခဲ႕ေသာေက်ာက္စာမ်ားတြင္
သကၠတဘာသာစကားနဲ႕ေရးထုိးထားရုံနဲ႕သက္ေက်ာက္စာ၊ဘဂၤလီေက်ာက္စာလုံးဝမဟုတ္သည္ကုိသေဘာေပါက္ေလာက္ေတာ့မည္ဟု ယူဆမိသည္။အကယ္၍
ထပ္ျပီးအတြန္႔တက္မည္ဆုိပါက
သင္တုိ႔၏ ပ်ဴေက်ာက္စာ၊
ျမန္မာေက်ာက္စာမ်ားကုိလည္း
ဘဂၤလီေက်ာက္စာ၊သက္ေက်ာက္စာဟုေျပာလုိက္ရုံပါ။
သင့္စကားအတုိင္းထပ္ေျပာရလ်ွင္
ျဗဟၼီမွ ဆင့္ပြားလာေသာ
အကၡရာမ်ားနဲ႕သကၠတဘာသာ
စကားမ်ားသည္ျမန္မာတြင္မက အေရွ႕ေတာင္အရွေက်ာက္စာမ်ားတြင္ပါ ေနရာယူခဲ႕သည္။သုိ႔ဆုိလ်ွင္
ထုိေက်ာက္စာမ်ားမွာလည္း
သက္ေက်ာက္စာ၊ဘဂၤလီေက်ာက္စာဟုဆုိရမည္။ထုိတုိင္းျပည္မ်ားကုိ
လည္း သက္တုိင္းျပည္၊ဘဂၤလီမ်ား
ေနထုိင္ခဲ႕ေသာ တုိင္းျပည္အျဖစ္
မွတ္ယူရလိမ့္မည္။ဤေနရာတြင္
သက္ဘာသာစကား နဲ႔
ဘဂၤလီဘာသာစကားတူသည္
ဟု အကြ်ႏုပ္မဆုိပါ။
Kaung Khant ဆုိေသာ သမုိင္းဝါသနာရွင္တစ္ဦး၏
အယူအဆအတုိင္း တင္ျပျခင္းသာ
ျဖစ္သည္။သူေျပာထားသည္မွာ
သက္နဲ႕ဘဂၤလီဘာသာစကားတူသည္ဟုေျပာထားရုံမကပါဠိဘာသာစကားကုိလည္းသကၠတ(ဘဂၤလီစကား)နဲ႕ေရာေထြးပစ္လုိက္
သည္။
သက္မဟုတ္ေသာ
ရခုိင္ဘုရင္စႏၵသူရိယ
********************
ဘီစီ ၅၈၀တြင္ နန္းတက္ေသာ
ရခုိင္ဘုရင္ စႏၵသူရိယအားလည္း
သက္ဘုရင္ဟုေျပာထားျပီး
မဟာမုိဘုရားအားလည္း
သက္ဘုရင္က သြန္းလုပ္ခဲ႔သည္ဟု
အေထာက္အထားကင္းမဲ႔စြာ
ေစာ္ကားထားသည္။စႏၵာသူရိယ
မင္းသည္ရခုိင္ဘုရင္လား၊
သက္ဘုရင္လားဆုိသည္ကုိ သိခ်င္လ်ွင္ ျမန္မာတစ္ျပည္လုံး ယုံၾကည္လက္ခံကုိးကြယ္ေနသည့္
မႏၱေလးမဟာျမတ္မုနိဘုရားေပၚကုိ
တစ္ေခါက္ေလာက္ ျပန္တက္ျပီး
ဘုရားသမုိင္းျပခန္းေတြကုိ
ျပန္ေလ့လာလုိက္ဟုသာေျပာခ်င္သည္။မဟာမုနိကုိ ရခုိင္ဘုရင္
စႏၵသူရိယသြန္းခဲ႔ေၾကာင္း ယုံၾကည္
လက္ခံကုိးကြယ္ေနသူမ်ားထဲတြင္
ခင္မ်ားထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ
အသိပညာနဲ႔ျပည့္စုံသည့္ ရဟန္းရွင္လူျပည္သူမ်ား၊သမုိင္း
ပညာရွင္မ်ား အားလုံးပါဝင္ေန
သည္။အကယ္၍ခင္မ်ားအေနျဖင့္
ရခုိင္ဘုရင္မဟုတ္ သက္ဘုရင္ဟု
ခံယူထားပါကတစ္တုိင္းျပည္လုံးသိေအာင္တရားဝင္ ေၾကျငာျပီး
ဘုရားသမုိင္းျပခန္းတြင္ ျပသထားသည္မ်ားကုိလည္း
ျပန္ျပင္လုိက္ပါဟု အၾကံျပဳခ်င္
သည္။ရခုိင္မင္းဆက္
၂၃၄ ဆက္တြင္ လူမ်ဳိးျခား
ဆုိလ်ွင္ လူမ်ဳိးျခားဟု
နာမည္ခုႏွစ္နဲ႔တကြ အတိအက်
ေဖာ္ျပထားသည္။ဥပမာ
ျမဳိဆုိလ်ွင္ ျမဳိ၊သက္ဆုိလ်ွင္
သက္ စသည္ျဖင့္ေဖာ္ျပထားသည္။
ရခုိင္မင္းဆက္၂၃၄ ဆက္တြင္
လူမ်ဳိးျခား ဘုရင္(ျမဳိ၊သက္)
ဟူ၍ ႎလက္တစ္ဖက္ျပည္႔ေအာင္
ေတာင္ မပါဝင္ပါ။အကယ္၍
သင့္အေနျဖင့္ မည္သည့္ဘုရင္က
ရခုိင္မဟုတ္သက္သာျဖစ္သည္ဆုိသည္ကုိမည္သည့္သမုိင္းပညာရွင္ကမည္သည့္စာအုပ္တြင္ ေရးသားထားသည္ဟူ၍
တိက်ေသာအေထာက္အထား
မ်ားျဖင့္ျပပါ။အေထာက္အထားမျပႏုိင္ဘဲ မဟာျမတ္မုနိဘုရားကုိ
သက္ဘုရင္က သြန္းခဲ႔သည္။
ရခုိင္သမုိင္းသည္ သက္သမုိင္းကုိ
ခုိးထားသည္ဟု ေျပာေနသည္မွာ
လူမ်ဳိးေရးမုန္းတီးစိတ္၊အပုတ္ခ်ခ်င္
ေသာစိတ္၊မနာလုိ မစၧရိယစိတ္ျဖင့္ ေျပာေနျခင္းသာျဖစ္သည္။
မာဂဓလူမ်ဳိးမာရယုမင္းသား
************************
မာရယုမင္းသားမွ
အစရခုိင္မ်ားသည္ကုလားေသြးစပ္သည္ဟုဆုိထားျပန္သည္။
မာရယုမင္းသား၏အေဖမွာ မာဂဓလူမ်ဳိးျဖစ္သည္။ထုိ႔ေၾကာင့္ သူ႔သားျဖစ္သူမာရယုမင္းသားမွာ
ကုလားမဟုတ္ေၾကာင္းအထူးရွင္းစရာလုိေတာ့မည္မထင္။သည္ႏုိင္ငံတြင္ကုလားနဲ႕ေသြးမေရာဆုံး၊
မ်ဳိးအေစာင့္ဆုံးလူမ်ဳိးမွာ ရခုိင္ျဖစ္သည္ကုိတစ္ႏုိင္ငံလုံးသိ
သည္။ျမန္မာျပည္တြင္ ကုလားနဲ႔
အရႈပ္ဆုံး၊ပနာအသင့္ဆုံး၊
ကုလားမယားအျဖစ္ဆုံးမွာ
ျမန္မာမမ်ားျဖစ္သည္ကုိလည္း
တစ္ျပည္လုံးအသိပင္ျဖစ္သည္။
ရခုိင္ျပည္တြင္ ကုလားသန္းခ်ီရွိ
ေသာ္ျငားကုလားကုိလင္ေတာ္
သည့္ ရခုိင္သူ၊ကုလားကုိမယား
ေတာ္သည့္ ရခုိင္သား တစ္သန္းမွာ
တစ္ေယာက္ ရွိေကာင္းရွိႏုိင္သည္။
သုိ႔ေသာ္ မရမာျပည္တြင္ေတာ့
ကုလားနဲ႔ယူထားသည့္ မရမထီးေတြ၊မရမာမေတြလုိက္ရုိက္လုိ႔ေတာင္မကုန္ေတာ့ပါ။ကုလားနဲ႔
ခ်စ္ရည္လူးေနသည့္ မရမာထီးေတြ၊မရမာမေတြ အျပင္မွာေရာေဖ့ဘုတ္ေပၚတြင္ပါ ပလူပ်ံေနသည္။ခုေခတ္တြင္မွ မဟုတ္ပါ။ပုဂံေခတ္ကတည္းကရွိခဲ႔သည္။အေနာ္ရထာမင္း၏
မိဖုရား ပဥၥကလ်ာဏီမွာ
ကုလားမင္းသၼီးျဖစ္သည္။ တစ္ခါက်န္စစ္သားမင္း၏မယ္ေတာ္အရင္းလည္းျဖစ္သည္။
အေနာ္ရထာမင္း၏သမီးေတာ္
သည္လည္း မြတ္ဆလင္ကုလား ဗ်တၱနဲ႔ ခ်စ္ရည္လူးခဲ႕သျဖင့္ ပုဂံရာဇဝင္တြင္ စာတင္ခဲ႔သည္
မဟုတ္ပါလား။ဤမ်ွေလာက္ဆုိ
လ်ွင္ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ သန္႔သန္႔ေလးပါဟု ေဆာင့္ၾကြား
ေနသည့္ မရမာေလးေတြအေနျဖင့္
ေရွးေခတ္ေရာ၊ပစၥဳပၸန္မွာပါ
ကုလားနဲ႔လုံးဝမကင္းဘူး၊
ခင္မ်ားတုိ႔ကုိယ္မွာကုလားေသြးေတြဆက္လက္စီးဆင္းေနတုန္းပဲ
ဆုိတာေပါက္ေလာက္ျပီထင္သည္။
ရခုိင္သားေတြအမ်ားစု အသားမည္းသည္ ဆုိျခင္းကုိ
လက္ခံသည္။သုိ႔ေသာ္ အသားမည္းတုိင္း ရခုိင္ေတြက
ကုလားရုပ္ေပါက္သည္ဟု
သိမ္းက်ဳံးေျပာလုိက္ျခင္းမွာ တစ္မ်ဳိးသားလုံးအေပၚ
ေစာ္ကားလုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။
ျမန္မာျပည္ဆင္းလာေသာ
ကုလားမ်ားသည္ သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔
ရခုိင္ဟု ေျပာဆုိေလ့ရွိၾကသည္။
ဤသည္ကုိဗဟုသုတအားနည္းေသာျမန္မာတစ္ခ်ဳိ႕မွ တကယ့္ရခုိင္ဟုထင္မွတ္ေနၾက
သည္မ်ားကုိယ္ေတြ႔ၾကဳံဖူးသည္။
ထုိ႔အျပင္ ရန္ကုန္ေရာက္
မရမာၾကီးကုလားမ်ားသည္လည္း
(ဗုဒၶဘာသာဝင္)သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔
ရခုိင္ဟုသာေျပာဆုိေလ့ရွိသည္။
အေၾကာင္းမွာမရမာဟုေျပာက
မည္သူမ်ွမသိသည္ကတစ္ေၾကာင္း၊အမ်ဳိးမ်ဳိးေသအာခြင့္အေရး
ဆုံရႈံးမွာေၾကာက္သည္က
တစ္ေၾကာင္း အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိး
ေၾကာင့္ မရမာမ်ားႏွင့္ ဘဂၤလီမ်ားသည္ ရခုိင္ဟု နာမည္ခံေလ့ရွိသည္။
ဤသည္ကုိပင္ ရခုိင္ဟုထင္မွတ္
သြားၾကကာ ရခုိင္နဲ႔ကုလား
တူသည္ဟုအလြယ္မွတ္သြားၾက
သည္။ရခုိင္တစ္ခ်ဳိ႕အသားမည္း
သည္မွန္ေသာ္လည္း ကုလားရုပ္နဲ႔သီးျခားစီပါ။ရခုိင္ျပည္၏ေရေျမသဘာဝအရ ပင္လယ္
ဆားငန္ေရနဲ႕အျမဲထိေတြ႔ေနရေသာရခုိင္တုိ႔မွာ အသားမည္းတာ
မထူးဆန္းပါ။ရခုိင္ျပည္တစ္ခုတည္းမွာတင္ေက်ာက္ျဖဴေရေျမ
သဘာဝနဲ႕စစ္ေတြ ေရေျမသဘာဝမတူပါ။ထုိ႔ေၾကာင့္ ေက်ာက္ျဖဴမွစစ္ေတြအလည္သြားသူ၊စာေပးစာယူသြားသူမ်ား
ျပန္လာပါက နဂုိအသားအရည္
ထက္မည္းသြားသည္။ထုိသုိ႔ျဖစ္ရသည္မွာ ေက်ာက္ျဖဴျမဳိ႕၏
ပင္ကုိသဘာဝေရေျမကုိက
အသားျဖဴေစေသာေၾကာင့္
ျဖစ္သည္။စစ္ေတြဘက္မွ ရခုိင္မ်ားတြင္လည္း
ျဖဴသူအမ်ားအျပားရွိသလုိေက်ာက္ျဖဴဘက္တြင္လည္းမည္းသူအမ်ားအျပားရွိသည္။လူမ်ဳိးတစ္ခုလုံးမဆုိထားဘိမိသားစုတစ္ခုလုံးတြင္ပင္
အျဖဴအမည္းကြဲျပားသည္
မဟုတ္ပါလား။ျခြင္းခ်က္အေနျဖင့္
ရခုိင္ျပည္မွ ရန္ကုန္ဆင္းလာေသာ
ရခုိင္မ်ားသည္လအတန္ၾကာေသာအခါနဂုိအသားအရည္ထက္ ပုိျဖဴလာရုံမကဝတ္ပုံစားပုံကအစ ေခတ္မီစတုိင္က်လာေစသည္။
သုိ႔ေသာ္ ရခုိင္ျပည္အလည္ေခတၱ
ျပန္ျပီး ျပန္လာလ်ွင္ အသား
ျပန္မည္းလာေလ႔ရွိသည္။
တရုတ္ကုလားဖက္စပ္ တိဗက္
မရမာမ်ားကုိလည္း
ရခုိင္ျပည္အလည္လာျပီး
ပင္လယ္ထဲ ငါးဖမ္းဖုိ႔၊
ကာရီဆည္ဖုိ႔ ဖိတ္ေခၚပါသည္။
တစ္ပတ္အတြင္း တရုတ္မရမာ
ဖက္စပ္အသားအရည္မွ
ကုလားတစ္ေယာက္နီးပါး
အသားရည္မ်ဳိးျဖစ္သြားေစ
ရမည္ဟု အာမခံသည္။
အသားျဖဴသည္မည္းသည္
မွာ ရခုိင္တစ္ခုတည္းမဟုတ္ပါဘူး။
လူမ်ဳိးတုိင္းတြင္ရွိသည္။
ျမန္မာမ်ားတြင္လည္း အျဖဴအမည္း
ရွိသည္။ဥပမာရန္ကုန္ေအာက္ျပည္မွ ေအာက္သားမ်ားႏွင့္ အလယ္ပုိင္းမွအညာသားမ်ား အသားအရည္ကြာျခားသည္။
အညာသားအမ်ားစုသည္
အသားမည္းမည္း၊ကုလားရုပ္
ေပါက္သူမ်ားျပီး ေအာက္ျပည္မွ
ျမန္မာအမ်ားစုမွာအသားျဖဴျဖဴ
ေပ်ာ့ဖတ္ဖတ္၊ေျခာက္ေတာက္ေတာက္၊ကႏြဲ႔ကလ်ေတြမ်ားသည္။
အမ်ားလက္ခံထားသည္မွာ
အညာသားမ်ားသည္
ျမန္မာစစ္စစ္ဟုလက္ခံထားၾက
သည္႔အျပင္အမ်ားစုအသား
အေရာင္မွာလည္းမည္းမည္း
ပုတ္ပုတ္ ကုလားရုပ္မ်ားျဖစ္သည္။
ရခုိင္ ေဝါဟာရသည္
ရခုိင္တုိ႔၏ မူပုိင္ေဝါဟာရျဖစ္သည္
****************************
(ဤရခုိင္ေဝဟာရရွင္းလင္းခ်က္မွာ Day Zar Lung ျဖစ္သည္)
‘’’’ အမ်ိဳးသီလ၊ နွစ္ဌာန ကို ျပည့္၀ မ႑ိဳင္ ၊ေစာင့္စြမ္းနုိင္သည္၊ ရကိၡဳင္နာမ ဘြဲ႕မည္လွျဖင့္ အႏြတၱ သညာ ေခၚအပ္ရာတည္း ‘’’’’’
ရခုိင္အစ မာရယု က၊ ရခုိ္င္အစ ဓည၀တီက ၊ ရခုိင္အစ ရီၾကိဳင္ က ၊ ရခုိင္ အစ သက်မ (ဆက္ကၠမ) က ဆုိ သည့္ ဆုိရုိးစကား မ်ား သည္ ရခုိင္ ေ၀ါဟာရ ၏ မူလဇစ္ျမစ္ မ်ား သာ ျဖစ္သည္။ ရခုိင္လူမ်ိဳးမ်ား အတြက္ရခိုင္ေ၀ါဟာရျဖစ္ေပၚလာပံုကို သိရွိမွသာလွ်င္ မိမိ ဘုိးဘြား မ်ိဳးရုိးကိုတန္ဖုိးထားခ်စ္ျမတ္နိုး
တတ္မည္ျဖစ္ပါ သည္။
ရခုိင္ေ၀ါဟာရ ကို ေခတ္ ျပိဳင္ မွတ္တမ္း မ်ားအရ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္လည္းရွာေဖြေတြ႕ရွိ ရသည္။ ပုဂံေခတ္ သေဌးမုခၤဂူဘုရားျမန္မာေက်ာက္စာ (AD ၁၁၉၇) တြင္ ငရခုိင္၊ ငါဖုန္တရား နိဳင္ေသာ ေက်ာက္စာ (ေအဒီ ၁၁၉၇) တြင္ ငရခုိင္၊ ဖုန္သည္ အသခၤယာ လင္မယား ေက်ာက္စာ (ေအဒီ ၁၂၁၆ )ခုနွစ္ တြင္ ငရခုိင္ နွင့္ငါ ရခုိင္ ဟူေသာ လူ အမည္ျဖင့္ စတင္ေတြ႕ရွိ ရသည္။ မည္သည့္ေခတ္ တြင္ မဆုိ လူမ်ိဳးျခား မ်ား ကို ေခၚဆုိ ရာ တြင္ လူအမည္ကို လူမ်ဳိးအမည္ ျဖင့္ ေရးေလ့၊ေျပာေလ့ရွိေၾကာင္းကို ေတြ႕ရွိရသျဖင့္ ခရစ္နွစ္ ၁၁၉၇ တြင္ ေရးထုိးခဲ့ေသာ ျမန္မာေက်ာက္စာ မ်ား တြင္ စတင္ေတြ႕ရွိ ရသည္။ ပုဂံေခတ္ တြင္ မင္းရဲဘယ စ ေသာ ရခုိင္ မင္း မ်ိဳး မင္း နြယ္ မ်ား နွင့္ ရခိုင္သား တစ္ခ်ိဳ႕သည္ ပုဂံတြင္ ခုိလွံဳေနထုိင္ခဲ့ေၾကာင္းသမုိင္း
အေထာက္ထား လည္းရွိသည္။
ရခုိင္ ဟူေသာ အမည္ကို အင္း၀ေခတ္ နရပတိ စစ္ကိုင္းထူပါရံု ေက်ာက္စာ (ေအဒီ -၁၄၅၆ )ခုနွစ္ တြင္ ရခုိင္မင္း၊ အင္း၀ျမိဳ႕ ေလာကမန္ေအာင္ ဘုရားေက်ာက္စာ(ေအဒီ ၁၇၇၈ ) တြင္ ရခုိင္၀န္၊ ပကတိပယ္ပံုမ္ ေတာ္ ေက်ာက္စာ (ေအဒီ ၁၇၉၀ ) တြင္ ရခုိင္ျပည္။ ဗုဒၵဂါယာ အရပ္ မဟာေဗာဓိေက်ာက္စာ (ေအဒီ ၁၈၂၁) တြင္ ရခုိင္ အရပ္ စသည္ျဖင့္ ရခုိင္ျပည္ ျပင္ပေခတ္ ျပိဳင္ တုိင္းျပည္တုိ႕တြင္ ေတြ႕ရွိရပါသည္။ စာ ဆုိေတာ္ န၀ေဒးၾကီး၏ ခရစ္နွစ္ ၁၆ ရာစု ခန္႕တြင္ေရးထုိးခဲ့ေသာ ဒြါရာ၀တီ အံေတာ္ ဘုရားတုိင္ရတုတြင္ တန္ခုိးျပင္းထန္ ရခုိင္ မင္း ဟု ေတြ႕ရွိ ရပါေသးသည္။ ပုဂံေခတ္ ။အင္း၀ေခတ္ စေသာ ေခတ္ တုိင္းတြင္ ရခုိင္ျပည္။ ရခုိင္မင္း။ ရခုိင္လူမ်ိဳးဟူေသာ အမည္ကို ေရွးေဟာင္း ျမန္မာစာေပ။ စာမူ၊ေပမူ၊ေက်ာက္စာ မ်ား တြင္ primary source အေနျဖင့္ ေခတ္ ျပိဳင္ အေထာက္ထား ေတြ႕ရွိ ရပါသည္။ရခုိင္ေ၀ါဟာရျဖစ္ေပၚလာပံုကို ျမန္မာ မွတ္တမ္းမ်ား တြင္ ဇာတာ ေတာ္ပံု ရာဇ၀င္၊ ဦးကုလားမဟာရာဇ၀င္ ၾကီး တုိ႕တြင္ ေဖာ္ ျပ ထားသည္ ကိုလည္း ေတြ႕ရွိ ရပါေသးသည္။ ျမန္မာရာဇ၀င္မ်ားတြင္ ရင္ခုိင္၊ရကိုင္၊ရခုိင္ဟု ေခၚ တြင္လာ သည္ဟုသာေဖာ္ျပထားသည္။ ျမန္မာမင္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု စာတမ္း၌ ကမၻာမွာရွိေသာ လူ မ်ိဳးတစ္ရာ့တစ္မ်ဳိးကို ေဖာ္ ျပထားရာတြင္ ``ရခုိင္'' ဟူ၍ က်မ္း ငါး မ်ိဳးတြင္ ရခုိင္ အမည္ကို ေဖာ္ ျပထားပါသည္။
ရခုိင္ ဟူ ေသာ ေ၀ါဟာရ ကို ရခုိင္ေက်ာက္စာမ်ား တြင္ မဟာထီး မိေက်ာင္းေက်ာက္စာ (ေအဒီ - ၁၃၅၆ ) ခုနွစ္ တြင္ ေကာလိတဆရာ အလွဴ ေကာင္းမူ တြင္ ရခုိင္ တစ္မင္းကို ငါလႊတ္၏၊ ရခုိင္ နုိင္ငံကို ငါ လႊတ္ ၏ ဟု ပါရွိသည္။ ရခုိုင္တြင္ မာန္ေအာင္ ဘူးေတာင္းကြဲ ေက်ာက္စာ (ေအဒီ - ၁၀၉၀) ၊ေလာင္းၾကက္ေတာင္ ေမာ္ေက်ာက္စာ (ေအဒီ- ၁၁၁၈) စသည့္ ရကၡ၀ဏ ရခုိင္ အကၡရာ ရခုိင္ ဘာသာ စကားျဖင့္ေရးထုိးထား ေသာ ေက်ာက္စာ မ်ားကို ေတြ႕ရွိထားသည္။ သုိ႕ရာတြင္ ရခုိင္ေရွးေဟာင္းေက်ာက္စာ ေပါင္းခ်ဳပ္ ဟု ဗမာ မ်ား ကဲ့သို႕။ မြန္မ်ား ကဲ့သုိ႕ ေက်ာက္စာ စာ အုပ္ေပါင္းခ်ဳပ္ ဟူ ျပီး စာ အုပ္ ထုတ္လုပ္နုိင္ျခင္းမရွိေသးေပ။ သုိ႕ျဖစ္ရာရခုိင္ စာေပ ေလ့လာ လုိက္စားလုိေသာေခတ္လူငယ္မ်ား အတြက္လည္းေကာင္း၊ တိမ္ျမဳပ္ ျမဳပ္ကြယ္ျခင္းခံ ေနရ ေသာ ရခုိင္ စာေပျပန္လည္တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းလာ ေစေရးအတြက္မ်ားစြာ အခက္ခဲျဖစ္ေစ သည္။ ရခုုို္င္ေက်ာက္စာ ေပါင္း ခ်ဳပ္စာ အုပ္ မရွိသည့္အတြက္ သုေတသန ျပဳလုပ္ရာတြင္ လည္း မ်ားစြာ အခက္ခဲျဖစ္ေစပါသည္။ ေက်ာက္စာ ေပါင္းခ်ဳပ္စာ အုပ္ထုတ္ လုပ္နုိင္ရန္တတ္နုိင္သူ ၾကိဳးစားသင့္လွပါသည္။
ရခုိင္ဘူးကြဲေတာင္ မာန္ေအာင္ ေက်ာက္စာ ကို ျမန္မာ ေက်ာက္စာ မ်ား တြင္ အေစာဆံုးျဖစ္ေသာ နဘဲေတာ ဘုရား ေက်ာက္စာ ၊ျမေစတီေက်ာက္စာ ( ျမန္မာ ခုေခတ္ စာ လံုးအကၡရာ ၊ျမန္ မာ ဘာသာ ျဖင့္) မတုိင္မီေရးထုိးထား တာျဖစ္ျပီးေလာင္းၾကက္ေတာင္ေမာ္ ေက်ာက္စာ မွာ ယင္းျမန္မာ ေက်ာက္စာထက္ ေျခာက္ နွစ္ခန္႕သာ ေနာက္က် ထုိးခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရွိ ရပါသည္။ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာန မွ ေလာင္းၾကက္ေတာင္ ေမာ္ ေက်ာက္စာကို မင္ ကူးယူခဲ့ရာ သကၠရာဇ္ ၄၈၅ ( ေအဒီ ၁၁၂၃ ) ကုသိုလ္ရွင္ ေကာလိယ မင္း ဟုေတြ႕ရွိရသည္။ ရခုိင္ ေ၀ါဟာရ ကို ရခုိင္ ေက်ာက္စာ မ်ား တြင္ ပါေတြ႕ရွိ နိဳင္ပါသည္။
ရခုိင္ ျဖစ္ ေပၚလာပုံနွင့္ ပတ္သက္ ျပီး ရခုိင္ရာဇ၀င္ သစ္က်မ္းတြင္ ဘီလူးရကၡိဳက္တုိ႕ကို ေအာင္ နုိင္ျပီး တည္ေထာင္ေသာျပည္ျဖစ္ ေသာေၾကာင့္ ရကၡိဳင္ ျပည္ဟု ေခၚတြင္ေၾကာင္းပါရွိသည္။ ရာဇ၀င္ လကၤာတြင္လည္း ေအာင္ျမိဳ၀င္ လုိ႕ေခၚတြင္ ရကၡိဳင္ ဟု ပါရွိသည္။ ဓည၀တီ ရာဇ၀င္သစ္တြင္ ဘီလူးတုိ႕ကို ႏွိမ္နင္းရာျပည္ျဖစ္လုိ႕ ရခုိင္ျပည္ဟု ယခုတုိင္တြင္ ၏ ဟု ပါရွိသည္။ရခုိင္ရာဇ၀င္တြင္ ကား မိမိတုိ႕၏ အမ်ိဳး အနြယ္ ကို အစဥ္ေစာင့္ေရွာက္ သျဖင့္ ရကၡိတ ဟုေခၚဆုိရာမွ ရခုိင္ ဟု ေျပာင္းေရႊ႕လာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းကို ျပသည္။ ဆရာ ၾကီး ထြန္းေရႊခုိင္ က ရခုိင္ျပည္ေန ေရွးဦးလူရုိင္းတုိ႕ကို ရကၡသွ် ( Rakahasas) ဟု ေခၚသည္။ ထုိ မွတစ္ဆင့္ ရကၡိဳက္၊ ရကၡိဳင္၊ရခုိင္ဟုေျပာင္းေရႊ႕ေခၚတြင္လာသည္ ဟု ဆုိသည္။ မူလေရွးဦး ရကိၡဳက္တုိ႕ကို နွိမ္နွင္းျပီး မိမိ အမ်ိဳးႏြယ္ ကို အစဥ္ေစာင့္ေရွာက္ ေသာ ေၾကာင့္ ရကိၡဳင္ အမည္ကို ခံယူ ေၾကာင္းဆုိသည္။
ရာဇ၀င္ အလၤကာ တြင္ ‘’’ ေခၚတြင္ ရကၡိဳင္၊ နာဂိႏၵ ေမာ္ ကြန္းတြင္ ရကၡိဳင္ နာ မ ၊ ဗုဒၵ ၀င္ အလကၤာ တြင္ လူတြင္ ရခုိင္ ၊ ၾကိဳင္ ဘိသတင္း ဟု ေရးသား ခဲ့ ၾကသည္။ ရကၡိဳင္ မွာ ပါဠိ စကား မွ ဆင္းသက္လာျပီးေစာင့္ေရွာက္ျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ ရသည္။ ေရွးေခတ္ ရခုိင္ ျပည္ကို ( ရကၡပူရ ) တုိင္းျပည္ အျဖစ္တုိင္းျပည္နွင့္လူမ်ိဳးကိုေစာင့္ေရွာက္တတ္ေသာ လူ မ်ား ေန ထုိင္ရာ တုိင္းျပည္ ဟု ေခၚဆုိခဲ့ ၾကသည္။ရခုိင္ အစ မာရယု က ၊ရခုိင္ အစ သက္က် က ဆုိ ျပီး မာရယု မိ ဘ အမ်ိဳးႏြယ္ မွာ ဆက္က် လူမ်ိဳး ( သက္က် လူမ်ိဳး) ျဖစ္ ျပီး အမ်ိဳးနြယ္ ကို အလြန္ေစာင့္ေရွာက္တတ္သည္။ သက္က် သာ ကီ၀င္ လူမ်ိဳးတုိ႕သည္ ကပိလ၀။ ေဒ၀ဒဟ၊ေကာလိယတုိင္းျပည္မ်ား ကို တည္ ေထာင္ ရာ တြင္တစ္ပါးေသာ အမ်ိဳးမ်ား နွင့္ ေသြးေနွာ မည္ကို အလြန္ စိုးရိမ္ ၾက သည္။ ထိီးနန္းတည္ ေထာင္ ေသာ အခါ လည္း ေမာင္နွမ အရင္း မွ ေမြးေသာ တစ္၀မ္းကြဲ မ်ား ျဖစ္ ေသာ ေမာင္ သား ၊ နွမ သမီ း ( သမီးေမ်ာက္သား) ကို ေပးစား တတ္ ေသာ အေလ့ရွိသည္။ ျမတ္ စြာ ဘုရား ေလာင္း သိဒၵိ တ မင္း သား မွာ လည္း သုေဒၵါ ဓန မင္းၾကီး ၏ နွမ သမီးျဖစ္ ေသာ ယ ေသာ္ ဒရာ နွင့္ ထိမ္းျမား ခဲ့သည္။ ေမာင္ သား နွမ သမီး ေပးစား ေသာ အေလ့သည္ ယေန႕ေခတ ္ရခုုိင္လူ မ်ိဳး မ်ားက်င့္ သံုးေသာ အေလ့က်င့္ မ်ိဳးနွင့္ထပ္ တူထပ္မ်ွျဖစ္သည္။ ယေန႕ေခတ္ျမန္မာ နုိင္ငံမွ တစ္ျခား တုိင္းရင္းသား ဗမာ ၊မြန္စေသာ တုိင္းရင္းသား မ်ား မွာ ရခုိင္လူမ်ိဳးမ်ား ၏ ေမာင္ သား ၊နွမ သမီးေပးစားေသာ ဓေလ့ကို ၾကားပါ က အစိမ္းသက္ သက္ ျဖစ္ေန ေပလိမ့္မည္။ ရခုိင္ လူမ်ိဳးမ်ားမွာကား သက္က်သာကီမ်ိဳးတုိ႕၏ ဓေလ့ စရုိက္ကို ခုခ်ိန္ ထိ လက္ ခံက်င့္သံုးလ်က္ပင္ရွိသည္ ။
ရခုိင္ေ၀ါဟာ ျဖစ္ေပၚလာ ပံုနွင့္ပတ္သက္ ျပီး ဆရာၾကီးဦးထြန္း၀င္းက ရခုိင္ ဟူေသာေ၀ါဟာရ သည္ ရကၡ မွ ဆင္းသက္လာသည္။ ဆံေတာ္ ရွင္ေစတိီ သမုိင္းတြင္**** ( ရကၡပူေရ၊ဓည၀တီ နာဂေရ ) ဟု ရကၡ ဟူေသာ ပါဠိ ေ၀ါဟာရ ၊ မဟာ မုနိ ဘုရား ၾကီး သမုိင္းသစ္တြင္ ( ရကၡပူရ) ဟု ရကၡ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း ဟူေသာ အနက္ ေ၀ါဟာရကိုသံုးစြဲထားျခင္းျဖစ္သည္။ မိဖုရားေစာမဲက်ီ ဆံေတာ္ ရွင္ေမာ္ ကြန္း လကၤာ တြင္ ( ၀တီ ဓည၊ တုိင္းရကၡ ) ဟူ ျပီး ေရး ထားသည္။ ရကၡ ဟူသည္ မွာ ေစာင့္ေရွာက္ ျခင္း၊ကာကြယ္ျခင္း ဟူေသာ ၀ိေသ သ အနက္ အဓိပၸယ္ ပင္ ျဖစ္သည္။
ရကၡ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ မွ ရကၡိဳင္ ဟု ေျပာင္းလဲလာသည္ ။ အရွင္နာ ဂိႏၵ ေမာ္ ကြန္းတြင္
( အမ်ိဳးသီလ၊ နွစ္ဌာ န ကို ျပည့္၀ မ႑ိဳင္ ၊ေစာင့္စြမ္းနုိင္သည္၊ ရကိၡဳင္နာ မ ဘြဲ႕မည္လွျဖင့္ ) ဟု လည္းေကာင္း ၊ ဗုဒၵ၀င္ လကၤာ တြင္ ( ကၽြန္းတြင္ ဇမၼဴ ၊ လူတြင္ ရကၡိဳင္ ) ဟု ေရွးေဟာင္းမွတ္တမ္းရွိသည္။ ေဒါက္ တာ ေစာထြန္းေအာင္ က ရွစ္ေသာင္းဘုရားေက်ာက္စာ တုိင္ ။ ေျမာက္ဘက္ မ်က္နွာစာ ေၾကာင္း ၄၂ တြင္ အာရကၡ ဟူေသာ အမည္ တစ္ ခု ကုိ ေတြ႕ရာ ယေန႕ ရခုိုင္ ဟု ေခၚတြင္ ေသာ အမည္ ဇစ္ျမစ္တစ္ခုပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၊ျဖစ္နုိင္သည္ ။
နိဂံုးခ်ဳပ္ ရ ေသာ္ ရခုိင္ ဟူ ေသာ အမည္ နာမ ကို ေရွးေခတ္ ျမန္မာ ေက်ာက္စာ၊ ရခိုင္ေက်ာက္စာ၊ ေပမူ၊စာမူ အလၤကာ မ်ားတြင္ ရခုုိင္ လူ မ်ိဳး ၊ ရခုိုင္ နုိင္ငံ ဟု ေတြ႕ရွိ ထား ျပီး ရကၡပူရ၊ ရကၡိ တ ဟူေသာ အမ်ိဳးနြယ္ ကို ေစာင့္ေရွာက္ ေသာ၊ယဥ္ေက်း မူျမင့္ျမားေသာ လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း။ ကိုယ္ပိုင္ တုိင္း နုိင္ငံ မ်ားကို ထူေထာင္ နိုင္ခဲ့ေသာ ၊ ရာဇ၀င္တြင္ ေသာ လူ မ်ိိဳး အမည္ တစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္းကိုေတြ႕ရွိရမည္ျဖစ္ပါသည္။
ဒ႑ာရီလာျမန္မာ့သမုိင္း (သုိ႔)
ေရာသမေမႊ၊ျဖတ္ညွပ္ကတ္သမုိင္း
ံံံံံ•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
(တန္ျပန္ ထုိးႏွက္ျခင္း)
ျမန္မာအမ်ားစုသည္
ျပဴလူမ်ဳိးမ်ားကုိသူတုိ႔လူမ်ဳိးအျဖစ္ ခံယူထားၾကသည္။ျပဴလူမ်ဳိးတုိ႔
သည္ AD ၄ရာစုမွADကုိးရာစုအထိ ျမဳိ႕ျပမ်ားထူေထာင္ခဲ႔ၾကသည္။
ျပဴလူမ်ဳိးဆုိသည္မွာ
ဗုဒၶဘာကုိးကြြယ္ေသာယခုေခတ္အေခၚ(မရမာၾကီး)ကုလားမ်ားျဖစ္သည္။ယေန႔ေခတ္ ျမန္မာျဖစ္လာမည့္ တိဗက္မ်ား၏
ျမန္မာၾကီး(မရမာၾကီး)မ်ား
ျဖစ္သည္။ေအဒီ ၉ရာစု တြင္ တိဗက္ကုန္းျမင့္ေဒသမွ တိဗက္မ်ား
ဝင္ေရာက္လာသည္။တိဗက္
မ်ားသည္နဂုိရွိႏွင့္ျပီးသားျပဴျမဳိ႕
ျပမ်ားကုိတုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္ျပီး ပုဂံထီးနန္းကုိတည္ေထာင္ခဲ႔ၾက
သည္။တိဗက္အႏြယ္ဝင္မ်ားသည္
ေဒသခံ ျပဴ(ျမန္မာၾကီး=မရမာၾကီး)
မ်ားကုိ ေသြးေႏွာျပီး ထုိမွတဆင့္
ျမန္မာျဖစ္လာသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးဟူသည္မွာ
တိဗက္တရုတ္ေသြး+ျပဴ(ျမန္မာၾကီး) ေသြးေရာေႏွာထားေသာ မ်ဳိးမစစ္
ေသာလူမ်ဳိးျဖစ္သည္။
တိဗက္အႏြယ္မ်ားဝင္ေရာက္
လာသည့္ ေအဒီ ကုိးရာစုတြင္
ျပဴ(မရမာၾကီး)ေခတ္ကုန္ဆုံးခဲ႕
သည္။ျမန္မာ့သမုိင္းသည္
ေအဒီ၁၁ရာစုအေနာ္ရထာလက္
ထက္တြင္သမုိင္းတင္ခဲ႕သည္။
ျပဴ(မရမာၾကီး)သမုိင္းကုန္ဆုံးခ်ိန္ ေအဒီ၉ရာစုနဲ႕ျမန္မာသမုိင္းတင္ခ်ိန္ ေအဒီ ၁၁ရာစုအၾကား ရာစုႏွစ္ ၂၀၀ကြာဟေနသည္။ဤကာလ
သည္အရည္းၾကီးေတြကုိ ကုိးကြယ္
ပူေဇာ္ေနရေသာ အခ်ိန္ကာလ
ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အရွက္ရေစမည့္
ထုိသမုိင္းအမည္းစက္မ်ားကုိ
ျမန္မာမ်ဳိးခ်စ္ ရာဇဝင္ဆရာမ်ားက
မ်ဳိးခ်စ္စိတ္အသိျဖင္႔ျဖဳတ္ပစ္ခဲ႕ၾကသည္။စင္စစ္အားျဖင့္ျမန္မာ့သမုိင္းတြင္အရည္းၾကီးသမုိင္းမပါလ်ွင္
ျပည့္စုံမႈမရွိပါ။တစ္ခ်ဳိ႕ျမန္မာ
ရာဇဝင္ဆရာမ်ားသည္ ျမန္မာလူမ်ဳိးကုိတိဗက္အႏြယ္ဝင္ဟုခံယူၾကျပီးတခ်ဳိ႕က
ျပဴ(မရမာၾကီး)ဟု ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ခံယူထားၾကသည္။ ျပဴစစ္လ်ွင္ ျမန္မာဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္အရ
ဆုိပါကျမန္မာမ်ားသည္ ကုလားေသြးစစ္စစ္မ်ားျဖစ္ျပီး
အကယ္၍တိဗက္အႏြယ္ဟုခံယူ
မည္ဆုိပါကတရုတ္တိဗက္
တစ္ဝက္ မရမာၾကီး=ျမန္မာၾကီး
(ျပဴ)တစ္ဝက္ေရာေမႊထားေသာ
မ်ဳိးမစစ္သူမ်ားျဖစ္ေနသည္မွာ
ထင္ရွားေနျပန္သည္။မည္သုိ႔ပင္
ဆုိေစကာမူ ျမန္မာမ်ားသည္
ကုလားေသြးႏွင့္ လုံးဝ
မကင္းသည္မွာ ထင္ရွားေနသည္။
အထူးသျဖင့္ အညာေဒသမွ
ျမန္မာမ်ားသည္ ယခုအခ်ိန္ထိ
ကုလားရုပ္အထင္းသားေပၚ
ေနေသးသည္ကုိ ျမန္မာျပည္
အလယ္ပုိင္းေရာက္ဖူးသူတုိင္း
ျမင္ဖူးေပလိမ္႔မည္။
ျမန္မာတုိ႔၏
ပီျပင္ေသာ သမုိင္းသည္ေအဒီ ၁၁ ရာစုတြင္အစျပဳသည္။သည္မတုိင္
ခင္ျမန္မာ့သမုိင္းမွာတိဗက္ေဒသ
တြင္က်န္ခဲ႕သည္။သုိ႔ေသာ္တိဗက္မ်ားသည္ယခင္ရွိႏွင့္ျပီးေသာျပဴ
(မရမာၾကီးကုလား)သမုိင္းကုိ သူတုိ႔သမုိင္းအျဖစ္အတင္းလုပ္
ပစ္ေနၾကသည္။အရင္က ျမန္မာ့သမုိင္းသည္ေအဒီ ၁၁ရာစုတြင္စထားသည္။
ခုေနာက္ပုိင္းတြင္ ရခုိင္နဲ႔ မြန္သမုိင္း
တုိ႔ထံ ေအာက္က်သိမ္ငယ္ေန
ေသာေၾကာင့္ ျပဴ ေခၚ မရမာၾကီး
ဗုဒၶဘာသာဝင္ကုလားတုိ႔၏
သမုိင္းကုိ ခုိးယူျပီး အၾကံအဖန္
လုပ္လာၾကသည္။ျပဴ(မရမာၾကီး)
ဝတၳဳမွာလည္းခုႏွစ္မရွိ၊မင္းဆက္နာမည္မရွိ၊နန္းတက္ႏွစ္မရွိဘဲ ခုမွသာ
စာေရးဆရာမ်ားမွ ဝတၳဳ၊
ဇာတ္ညႊန္း၊ဇာတ္ေကာင္နာမည္
ေရြးတုန္းအဆင့္သာရွိေသးသည္။
သည္ႏုိင္ငံတြင္က်န္လူမ်ဳိးအားလုံးကုိလူမ်ဳိးနာမည္အတုိင္းအေကာင္အထည္ျပႏုိင္ေသာ္ျငားအေကာင္အထည္မျပႏုိင္ေသာလူမ်ဳိးမွာ ျပဴလူမ်ဳိးျဖစ္သည္။အမွန္တြင္
ျပဴလူမ်ဳိးကရွိေနေသးသည္။
ျပဴလူမ်ဳိးဆုိသည္မွာမရမာၾကီး
ကုလားသာျဖစ္ျပီး ျပဴစာ
ဆုိသည္မွာလည္း မရမာစာသာ
ျဖစ္သည္။မရမာၾကီးေဝါဟာရမွာ
တိဗက္တရုတ္မ်ား၏ စကားမပီ
မႈေၾကာင့္ ျမန္မာၾကီးကုိ မရမာၾကီး
ဟုေရးၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
ဥပမာ တိဗက္(ယေန႔ ျမန္မာ)မ်ားသည္ ျမ(Mra)
ကုိ မ်၊ ၾကက္(Krat)ကုိ က်က္
စသည့္ ၾ ရရစ္သံကုိ မပီေသာ
ေၾကာင့္ ျမကုိ မရ ျမန္မာကုိ မရမာ
စသည္ျဖင့္ ေပါင္းတတ္ၾကသည္။
တေလာကဂ်ပန္ေရာက္ ရခုိင္
ကေလးငယ္ ဂ်ပန္လက္ေရြးစင္
ေဘာလုံးသမားအျဖစ္ အေရြရတဲ႕
ေကာင္းစံျမ(Mra) ကုိ ပီေအာင္
မထြက္တတ္ေတာ့ တိဗက္ အသံျဖင့္ေကာင္းစံမရ ဆုိျပီး
နာမည္ကုိ မွားေပါင္းထားသည္ကုိ
ဟာသတစ္ခုအျဖစ္ ဖတ္ဖူးသည္။
သူတုိ႔စကားမပီတာအေရးမဟုတ္
ေသာ္လည္း ရခုိင္ေတြအျမင္မွာ
ျမ(Mra)ကုိမရဟုေရးျခင္းသည္
တမင္ခ်ဳိးႏွိမ္ေရးသည္ဟုခံစားရ
သည္။
တိဗက္နဲ႔ ျပဴမရမာၾကီးကုလား(ျမန္မာၾကီး)
ေပါင္းစပ္ထားသည့္ တိဗက္ျမန္မာ
ေတြဟာ ျပဴသမုိင္းတင္မကပါဘူး။
ရခုိင္နဲ႕ မြန္သမုိင္းေတြကုိပါ
လုိက္ခုိးေနပါျပီ။မြန္ျမဳိ႕ေဟာင္းတစ္ခုျဖစ္သည့္သုဝဏၰဘူမိသည္ ျပဴျမဳိ႕ေဟာင္း၊ရခုိင္ျမဳိ႕ေဟာင္းေတြ
ျဖစ္သည့္ဒြါရာဝတီ၊ဓညဝတီ၊
ေဝသာလီျမဳိ႕ေဟာင္းေတြကုိလည္း
ျပဴမရမာကုလား ျမဳိ႕ေဟာင္း
ဆုိျပီး အရွက္အေၾကာက္ကင္းမဲ႕စြာ
ေျဗာင္လိမ္ေနၾကျပီ။ရခုိင္ျပည္တြင္
ျပဴနဲ႕ပတ္သက္ေသာ ေက်ာက္စာ၊
ျပဴမရမာကုလားနဲ႔ပတ္သက္သည့္
အေထာက္အထား၊ျပဴဟူသည့္
ေဝါဟာရ ဘာတစ္ခုမ်ွ မရွိေခ်။
အကယ္၍ ျပဴေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္
ရွိခဲ႔လ်ွင္ေတာင္ အာရကၡျပည္ကျပဴမရမာကုလား
ျပည္ ျဖစ္လာစရာအေၾကာင္းမရွိပါ။
ပုဂံျပည္တြင္မြန္ေက်ာက္စာေတြ႔ရုံ
ျဖင့္ပုဂံျပည္က မြန္ျပည္ ျဖစ္မသြားသလုိ အာရကၡျပည္တြင္
့ျပဴေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ေတြ႔ရုံျဖင့္
အာရကၡျပည္က ျပဴျပည္ ျဖစ္မသြားပါ။တိဗက္ျမန္မာတုိ႔သည္
စာေပ၊ယဥ္ေက်းမႈ၊ေရွးေဟာင္း
အေမြအႏွစ္မ်ားကုိ ရခုိင္ျပည္မွ
ေခတ္အဆက္ဆက္ခုိးယူခဲ႔ၾက
သည္။ယခုအမ်ားသူငွာေရးေန
သည့္ ျမန္မာစာ ဟူသည္မွာလည္း ရခုိင္စာက ခုိးယူမွီျငမ္းထားသည္ကုိ တစ္တုိင္းျပည္လုံးသိသည္။
ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေတြဆုိ
လည္း အာဏာကုိအားကုုိးကာ
ခုိး၍တဖုံ၊လု၍တသြယ္၊တုိက္၍
တစ္မ်ဳိးျဖင့္ ျပည္မဘက္သုိ႔ မ သြားၾကျပီး ျပည္မေရာက္လ်ွင္
ျမန္မာ့အေမြအႏွစ္အျဖစ္ျဖင့္
ျပတုိက္အတြင္းေရာက္ရွိသြား
သည္။ျမန္မာျပည္က နာမည္ၾကီး
ဘုရားေတြကုိ ၾကည့္လုိက္ပါ။
မႏၱေလးတုိင္းမွာ မဟာမုနိ၊
ေရႊဘုံသာမုနိ၊ဧရာဝတီတုိင္းမွာ
ဇလြန္ျပည္ေတာ္ျပန္ဘုရား
ျပည္ျမဳိ႕မွာ မုနိတစ္ဆူ စသည့္
ရခုိင္ဘုရားေတြျဖင့္ တိဗက္ျမန္မာေတြဟန္လုပ္ေနၾကသည္။ပဲခူးတုိင္း၊ရန္ကုန္တုိင္းမွာ
ေရႊတိဂုံ၊ေရလယ္ဘုရား၊က်ဳိက္
ေခါက္၊က်ဳိက္ကလဲ႔၊က်ဳိက္
ကေလာ့၊ေရႊေေမာ္ေဓါဘုရား စသည့္မြန္ဘုရားေတြျဖင့္ လူတြင္က်ယ္လုပ္ၾကျပန္သည္။
ရုိးရာအကတြင္လည္းတိဗက္ျမန္မာရုိးရာအကဟူ၍သီးျခားမရွိ။ဦးေရႊရုိး ေဒၚမုိးအကဆုိလား ၁၉၆၀ ဝန္းက်င္ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားတစ္ကားထဲက ကကြက္တစ္ခုကုိ ျမန္မာ့အကဆုိျပီးတီထြင္ခဲ႔ၾကသည္။အမွန္မွာ ဦးေရႊရုိးအကသည္
ရုပ္ရွင္ဇာတ္လမ္းထဲမွဇာတ္ေကာင္၏ အကတစ္ခုသာျဖစ္သည္။
ရုိးရာအက တစ္ခုမဟုတ္ရပါ။
ထုိသုိ႔ရုိးရာအကဟူ၍ မူပုိင္
မရွိသည့္အခါက်ေတာ့ ရခုိင္ရုိးရာ
ဆီမီးခြက္အက(ဗုဒၶပူဇနိယ)
အကကုိ ပုဂံေခတ္အကဆုိျပီး
မုိးေပၚကဘြားခနဲက်လာသကဲ႔သုိ႔
ေျဗာင္လိမ္ျပန္သည္။ျပည္ေထာင္စုေန႔အခမ္းအနားေတြမွာ ရခုိင္ရုိးရာဆီမီးခြက္အက
မကျပခင္အထိ ျမန္မာမ်ားတြင္
မည္သည့္အခါမ်ွမရွိခဲ႔ဖူးေသာ
ထုိရခုိင္ရုိးရာအကကုိပုဂံေခတ္ဆီးမီးခြက္အကအျဖစ္ အရွက္မရွိ လိမ္လည္ခုိးယူခဲ႔သည္။
ထုိအကအတြက္ရခုိင္ေတြ
ကုိယ္တုိင္ ဖန္တီးခဲ႕ေသာ
ဗုဒၶပူဇနိယသီခ်င္းကုိ အဆုိေတာ္
ခ်မ္းခ်မ္းမွ ခုေနာက္ပုိင္းတြင္
ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ျပန္ဆုိခဲ႔ျပီး မွတ္တုိင္တစ္ခုျဖစ္သြားသည့္အထိ
ေအာင္ျမင္ လူၾကဳိက္မ်ားခဲ႕သည္။
သုိ႔ေသာ္ ခ်မ္းခ်မ္းသည္ ထုိသီခ်င္းအေပၚ ရခုိင္ေတြ
ဖန္တီးေရးစပ္ထားသည့္ ရခုိင္
ရုိးရာသီခ်င္းတစ္ပုဒ္ပါဟု ေျပာဆုိ
ျခင္းမရွိ၊ေက်းဇူးမသိတတ္ဘဲ
ျမင့္မုိးရ္ေအာင္ကပဲ ေရးထားသလုိ
လုိ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုတြင္
ေျပာထားသည္။ေျပာခ်င္သည္မွာ
ေနာင္တစ္ခ်ိန္တြင္ ထုိရခုိင္ရုိးရာ
ဗုဒၶပူဇနိယသီခ်င္းအျဖစ္မွ
ခုိးယူသည့္ အက်င့္ပါေနသည့္
ျမန္မာေတြလက္ထဲ ျမန္မာ့ရုိးရာ
ဗုဒၶပူဇနိယသီခ်င္းအျဖစ္ အခ်ိန္မေရြး ေျပာင္းလဲသြားႏုိင္
သည္။ျမန္မာတုိ႔သည္
သူတစ္ပါးယဥ္ေက်းမႈ
သမုိင္းကုိ ခပ္တည္တည္နဲ႕
ခုိးယူျပီး ျမန္မာမႈျပဳလုပ္သည့္
အတတ္ပညာမွာ ဂင္းနစ္စံခ်ိန္
ခ်ဳိးေလာက္ေပသည္။
တကယ္ေတာ့ တိဗက္ျမန္မာ
ေတြမွာ ကုိယ္ပုိင္ဆုိလုိ႔ ဘာမွ မည္မည္႐ရ မရွိပါ။
ျမန္မာဝတ္စုံရယ္လုိ႔တျခားလူမ်ဳိးေတြလုိသတ္သတ္မွတ္မွတ္မရွိသလုိျမန္မာအလံဆုိျပီးလည္း
သီးျခား မရွိျပန္ဘူး။
ထုိနည္းတူ ျမန္မာအက၊
ျမန္မာျပည္နယ္ဆုိျပီးလည္း
သီးျခားမရွိျပန္ဘူး။ျမန္မာခုႏွစ္
သကၠရာဇ္ဆုိျပီးလည္း သီးသန္႔မရွိ။
ေဝသာလီရခုိင္ဘုရင္ သီရိစျႏၵားမွ AD-639 တြင္ ရခုိင္သကၠရာဇ္ ၆၅၀ ကုိျဖဳိခဲ႕သည့္ ရခုိင္သကၠရာဇ္ကုိ
ပတစ္ထပ္တည္း ကူးခ်ျပီး
ျမန္မာသကၠရာဇ္အျဖစ္
လုပ္ထားျပန္သည္။ဤသည္မွာ
ရခုိင္နဲ႔ ျမန္မာ သကၠရာဇ္တူရျခင္း၏
အေျဖျဖစ္သည္။ဒြါရာဝတီေခတ္
ဝါသုေဒဝ မင္းသားညီေနာင္
တစ္က်ိပ္သံတြဲ(ဒြါရာဝတီ)ပင္လယ္ကမ္းစပ္တြင္ ေလွထဲ ေရအျပည့္ထည့္ကာေရသဘင္ပြဲ ဆင္ႏႊဲရမွ ေပၚေပါက္ခဲ႔ေသာ ရခုိင္ရုိးရာေရေလာင္းပြဲ(သၾကၤန္)ကုိမွီျငမ္း၍ ရခုိင္ျပည္မွာေပၚေပါက္ျပီး
ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀၀ ေက်ာ္ၾကာမွ ျမန္မာဘုရင္နရသီဟပေတ႔လက္ထက္တြင္ျမန္မာ့ေရသဘင္ပြဲေတာ္ဟူ၍ေပၚေပါက္လာသည္။
ဤအခ်က္မွာရခုိင္ရုိးရာသၾကၤန္ပြဲ
မ်ားတြင္ဘာ့ေၾကာင့္ေလွထဲေရျဖည့္ကစားၾကသနည္းဆုိသည့္ အေျဖျဖစ္သည္။ျမန္မာေတြ ခုိးယူထားသည့္ ယဥ္ေက်းမႈေတြ
သမုိင္းေတြကုိ လုိက္ေရးေနလ်ွင္
က်မ္းစာအုပ္တစ္အုပ္ ထုတ္မွ
ရမည္မုိ႔ဤေနရာတြင္ရပ္လုိက္ေတာ့မည္။
အႏွစ္ခ်ဳပ္လုိက္လ်ွင္
တိဗက္ျမန္မာေတြမွာ ကုိယ္ပုိင္ ဆုိလုိ႔ Copy သာရွိသည္။ ေကာ္ပီ(Copy) ဆုိသည္မွာ
တိဗက္မရမာတုိ႔၏ ကုိယ္(Co) ပုိင္(Py)ျဖစ္သည္။
စာေပကအစ သမုိင္း
ယဥ္ေက်းမႈနဲ႕ေရွးေဟာင္းဘုရား
အလယ္သီခ်င္းေတြအဆုံး
အားလုံ Copy ေတြခ်ည္းသာ
မ်ားသည္။((မူပုိင္ေၾကးနဲ႕ တရားစြဲမယ္ဆုိလ်ွင္ ေလ်ာ္၍ပင္
ကုန္ႏုိင္မည္မထင္))
ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ၊
ျမန္မာ့သမုိင္းဟူသည္မွာ
ရခုိင္၊ျပဴ ေခၚ မရမာၾကီးမ်ား၏
သမုိင္းကုိလိမ္လည္ခုိးယူထားေသာ
သမုိင္းတု၊သမုိင္းလိမ္သာျဖစ္ေသာ
ေၾကာင့္ ျမန္မာ့သမုိင္းမွာ
စာေရးဆရာေတြ
ကုိယ္လုိရာဆြဲစိတ္ကူးယဥ္ဖန္တီး
ေသာအလိမ္အညာသမုိင္း၊
ေရာသမေမႊသမုိင္း၊
မေကာင္းသည့္အခန္းေတြကုိ
ျဖဳတ္ခ်န္ထားသည့္ ျဖတ္ညွပ္ကတ္သမုိင္းသာျဖစ္
သည္။
မွီျငမ္း-
ရခုိင္သမုိင္းအလင္းျပက်မ္း
သုေတသနပညာသ်ွင္
ဆရာၾကီးဦးေရႊဇံ B.Sc, B.C.Sc)
ရခုိင္စာေပခရီး(အသွ်င္ စကၠိႏၵ)
ရခုိင္ရာဇဝင္၊ရခုိင္သမုိင္း
(သုေတသီ ဦးေဌးေဝ)
``ရခုိင့္ျမီကုိ လုနီေရကုလားထက္
ရခုိင္ႏုိင္ငံကုိ သိမ္းပ်ာ
ရခုိင္သမုိင္း၊ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈနန္႔
လူမ်ဳိးကုိ(လု၊ဝါးမ်ဳိ)နီေရ ဘူးသီးတိကအဆေပါင္းရြီမရ
ေယာင္အႏၱရယ္ဟိပါေရ။ေယေက ငရုိ႕၏နံပါတ္ ၁ အဓိက ႏွက္ရဖုိ႔လူစြာအသူရုိ႕ေရာင္ဆုိစြာ အားလုံးသူသိျပီးသားထင္ပါေရ''
No comments:
Post a Comment